Maidir le hacmhainn dhílis an Aontais bunaithe ar dhramhaíl ó phacáistíocht phlaisteach neamh-athchúrsáilte (‘acmhainn dhílis bunaithe ar phlaisteach’), níor oibrigh sé go héasca ó tugadh isteach é in 2021; is é sin an chonclúid ar ar thángthas i dtuarascáil a foilsíodh inniu ó Chúirt Iniúchóirí na hEorpa. Ní raibh gníomhaíochtaí chun faireachán a dhéanamh ar an gcur chun feidhme agus chun tacú leis déanta go tráthúil, agus ní raibh an chuid is mó de thíortha AE ullmhaithe chun aghaidh a thabhairt air. Is dócha go ndéanfar ríomh mícheart ar an acmhainn mar gheall ar fhadhbanna leanúnacha le hinchomparáideacht agus iontaofacht sonraí, chomh maith le heaspa seiceálacha iomchuí ar dhramhaíl ó phacáistíocht phlaisteach atá athchúrsáilte i ndáiríre.

Chomh maith le rannchuidiú le hionstraim athtéarnaimh an Aontais Eorpaigh a aisíoc, is é is aidhm d’acmhainn dhílis an Aontais bunaithe ar phlaisteach ná dreasacht a thabhairt chun tomhaltas plaisteach aon úsáide a laghdú, rátaí athchúrsála a chothú, agus borradh a chur faoin ngeilleagar ciorclach. Tá sé comhdhéanta de ranníocaíocht náisiúnta arna ríomh ag €0.8 in aghaidh an chileagraim de dhramhaíl ó phacáistíocht phlaisteach neamh-athchúrsáilte. Ós rud é nach mbíonn fáil ar na sonraí gaolmhara ach i ndiaidh dhá bhliain, bunaítear na ranníocaíochtaí ar réamhaisnéisí atá coigeartaithe ina dhiaidh sin. In 2023, b’ionann an t-ioncam ón acmhainn dhílis bunaithe ar phlaisteach agus €7.2 billiún, nó 4 % d’ioncam iomlán an Aontais.

’I ndiaidh 33 bhliain de na hacmhainní dílse céanna a úsáid, thug an tAontas foinse bhreise ioncaim isteach in 2021 bunaithe ar dhramhaíl ó phacáistíocht phlaisteach neamh-athchúrsáilte a gineadh ó Bhallstáit. Mar sin féin, tá an iomarca laigí fós ag baint leis an gcaoi a ndéantar é a ríomh”, a dúirt Lefteris Christoforou (Comhalta den Chúirt) atá freagrach as an iniúchadh. ’Dá bhrí sin, iarraimid ar an gCoimisiún Eorpach é sin a réiteach láithreach, agus lántairbhe a bhaint as na ceachtanna a foghlaimíodh nuair atá foinsí féideartha d’ioncam an Aontais amach anseo á n-ullmhú.”

Léirigh na hiniúchóirí nach ndearna ach cúig thír AE an Treoir maidir le Pacáistíocht agus Dramhaíl ó Phacáistíocht a ionchorprú ina reachtaíocht náisiúnta faoin sprioc, rud a d’fhág gur thionscain an Coimisiún Eorpach imeachtaí um shárú don 22 Bhallstát a bhí fágtha, agus ceann amháin acu sin fós ag dul ar aghaidh tráth na hiniúchóireachta. Nuair a measadh gur críochnaíodh na nósanna imeachta sáraíochta a ionchorprú, rinne conraitheoir seachtrach seiceálacha comhlíontachta. I bhformhór na gcásanna, áfach, fuair na hiniúchóirí amach nach ndearnadh príomhfhoráil amháin ar a laghad (e.g. an sainmhíniú ar ‘phlaisteach’ nó ar ‘phacáistíocht’, nó ríomh na dramhaíola plaistí a gineadh agus a ndearnadh athchúrsáil uirthi) a ionchorprú mar is iomchuí. Tugann na hiniúchóirí ar aire go bhféadfadh na blianta a bheith i gceist leis an obair leantach ar na saincheisteanna sin. Go dtí sin, is dócha go leanfaidh tíortha AE de bheith ag úsáid sainmhínithe neamhréireacha agus modhanna tiomsaithe nach bhfuil iomchuí a mbíonn éifeacht acu ar ríomh a rannchuidithe, agus mar sin, iarann na hiniúchóirí ar an gCoimisiún Eorpach aghaidh a thabhairt ar an méid sin.

Don chéad bhliain de chur chun feidhme na hacmhainne dílse bunaithe ar phlaisteach (2021), rinne formhór na mBallstát (22) méid níos ísle ná an méid a ríomhadh a thuar trí úsáid a bhaint as na sonraí deiridh. Tríd is tríd, b’ionann méid iomlán na réamhaisnéise maidir le dramhaíl ó phacáistíocht neamh-athchúrsáilte le haghaidh 2021 le 1.4 billiún cileagram níos lú ná na méideanna a tuairiscíodh in 2023. Mar thoradh air sin, rinneadh gannmheastachán de €1.1 billiún ar an acmhainn dhílis bunaithe ar phlaisteach le haghaidh 2021 (beagnach an cúigiú cuid den €5.9 billiún a bailíodh an bhliain sin), agus b’éigean acmhainn eile é a fhritháireamh chun an buiséad a chomhardú.

Tugann na hiniúchóirí ar aire go mbaineann na Ballstáit úsáid as modhanna tiomsaithe éagsúla agus ní dhéanann siad na torthaí a fhaightear a chomhardú. Fuair siad amach freisin nár thuairiscigh ach sé Bhallstát sonraí athchúrsála ag an bpointe iontrála le dul isteach san oibríocht athchúrsála a cheanglaítear leis an reachtaíocht, agus go n-úsáideann Ballstáit eile sonraí a fhaightear ag an bpointe imeachta den tsaoráid sórtála den chuid is mó (agus gur chuir siad meánrátaí caillteanais i bhfeidhm). Fágann sé sin gur deacair comparáid a dhéanamh idir meastacháin na mBallstát ar mhéideanna athchúrsáilte agus nach bhfuil siad chomh hiontaofa sin, agus déanann sé sin difear do thuairisciú maidir le cén chaoi a mbaintear amach spriocanna athchúrsála a leagtar amach sa Treoir maidir le Pacáistíocht agus Dramhaíl ó Phacáistíocht.

Ar deireadh, mar gheall ar easpa seiceálacha iomchuí, tá riosca ard ann go mb’fhéidir nach ndéanfaí cuid den dramhaíl ó phacáistíocht phlaisteach a athchúrsáil. I gcás ina ndéantar dramhaíl a dhearbhaítear a bheith athchúrsáilte a loscadh, a dhiúscairt nó a sheoladh chuig líonadh talún, ní hamháin gur coir chomhshaoil atá ann, ach déantar laghdú míchuí freisin ar na méideanna is iníoctha don acmhainn dhílis dá bharr. Tugann na hiniúchóirí ar aire go mbaineann an riosca céanna le diúscairt phlaisteach a onnmhairítear lasmuigh den Aontas, toisc nach féidir leis na Ballstáit a fhíorú faoi láthair go gcomhlíonann dálaí athchúrsála i dtríú tíortha ceanglais an Aontais. Dá bharr sin, molann siad gur cheart gníomhaíocht a dhéanamh chun an riosca sin a mhaolú.

Faisnéis chúlra

Is iad acmhainní dílse an Aontais Eorpaigh na príomhfhoinsí ioncaim do bhuiséad an Aontais. Go dtí 2021, bhí trí cinn d’acmhainní dílse ann: acmhainní dílse traidisiúnta (go príomha ó dhleachtanna custaim a thoibhítear ar allmhairí chuig an Aontas), an acmhainn dhílis bunaithe ar cháin bhreisluacha agus an acmhainn dhílis bunaithe ar an ollioncam náisiúnta.