Europa może się pochwalić długą tradycją, jeżeli chodzi o dbałość o rozliczalność i przejrzystość. Te dwie wartości są podstawą demokracji i stanowią podwaliny Unii Europejskiej. Dla Europejskiego Trybunału Obrachunkowego od samego początku były więc one stałe i niezmienne jak skała. Dziś w Trybunale możemy naocznie się przekonać, że naprawdę utrwalono je w kamieniu, a dokładnie – w twardej skale z Akropolu ateńskiego. Kopie kamiennych eksponatów z Akropolu można zobaczyć, odwiedzając siedzibę Trybunału w Luksemburgu. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Przez prawie pół wieku nasza instytucja – która od 1977 r. pełni funkcję strażnika finansów UE – wspiera rozliczalność UE, prowadząc niezależne zewnętrzne kontrole rachunków i działań podejmowanych przez Unię. Ten fakt z pewnością warty jest odnotowania. Blednie on jednak na tle początków historii rozliczalności na naszym kontynencie. Sięgają one bowiem starożytnej Grecji sprzed dwóch tysięcy lat, która uważana jest za kolebkę europejskiej demokracji. Już w starożytności kontrolę traktowano jako najważniejszą działalność stanowiącą przeciwwagę dla władzy politycznej. W IV wieku p.n.e. Arystoteles w „Polityce” – swoim traktacie o państwie i ustroju politycznym – wyjaśniał:

„Ponieważ zaś niektóre urzędy, jeśli i nie wszystkie, rozporządzają wielkimi sumami państwowymi, potrzebna jest inna władza, która odbiera od nich i kontroluje rachunki, sama jednak żadnymi sumami nie rozporządza; urzędnicy ci noszą tytuł już to rewidentów, już to rachmistrzów, już to kontrolerów, już to pomocników”.

Europejski Trybunał Obrachunkowy z radością informuje, że dzięki uprzejmości Muzeum Akropolu w Atenach może przedstawić w swojej siedzibie rozliczenia sprzed ponad 2000 lat pochodzące z Akropolu. Wystawa składa się z jedynych istniejących kopii zapisów finansowych dokumentujących budowę posągu Ateny ze złota i kości słoniowej, który przed wiekami stał w centralnym punkcie Partenonu.

Na kamiennych tablicach (stelach) wyryto całość rachunków: przychodów i wydatków urzędników, którym państwo-miasto Ateny powierzyło nadzór nad budową posągu. Nadspodziewanie wysokie kwoty, jakie zapisano na stelach, świadczą o tym, że złoto wykorzystane do budowy posągu Ateny Partenos mogło stanowić rezerwę państwa-miasta na wypadek sytuacji nadzwyczajnych.

Wystawa odbędzie się pod auspicjami Nikolaosa Milionisa, członka Trybunału pochodzącego z Grecji. Oficjalnego otwarcia dokona prezes Trybunału Tony Murphy 23 stycznia 2025 r.