Europejski Trybunał Obrachunkowy ocenia obecnie skuteczność działań podjętych przez UE na
rzecz praworządności – warunkującej przystąpienie do UE – na Bałkanach Zachodnich.
Kontrola obejmuje cztery państwa kandydujące (Albanię, Macedonię Północną, Czarnogórę
i Serbię) oraz dwa kraje potencjalnie kandydujące (Bośnię i Hercegowinę oraz Kosowo).
Praworządność jest podstawową wartością europejską. Mimo że nie istnieje formalna unijna
definicja praworządności, przyjmuje się powszechnie, że składa się na nią sześć następujących
zasad: równość wobec prawa, pewność prawa, podział władzy, niezawisłość i bezstronność
sądownictwa, przejrzysty i demokratyczny proces stanowienia prawa oraz skuteczna kontrola
sądowa. Umacnianie praworządności jest zatem nieodłącznie powiązane z walką z korupcją.
Stanowi ona także kluczowy warunek wzrostu gospodarczego.
Aby stać się członkami UE, państwa kandydujące muszą wykazać się gotowością do wzięcia na
siebie obowiązków wynikających z członkostwa w UE, określonych w 1993 r. w ramach tzw.
kryteriów kopenhaskich. Pierwsze z tych kryteriów dotyczy istnienia silnych instytucji
gwarantujących stabilną demokrację, praworządność, poszanowanie praw człowieka oraz
poszanowanie i ochronę mniejszości. Tempo negocjacji akcesyjnych zależy w związku z tym
w dużym stopniu od postępów dokonanych w tym obszarze.
– Praworządność jest nieodzownym warunkiem przystąpienia do UE. Kraje Bałkanów Zachodnich
wciąż jednak borykają się z problemami dotyczącymi korupcji i sposobu funkcjonowania
instytucji publicznych, co stanowi przeszkodę w ich przystąpieniu do UE – oświadczył Juhan
Parts, członek Trybunał odpowiedzialny za kontrolę. – W ramach kontroli Trybunał zbada, czy
UE zapewnia im wymierne wsparcie pozwalające osiągnąć postępy na tym polu, tak aby mogły
znaleźć się na dobrej drodze do członkostwa w Unii.