Jednolity mechanizm restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest unijnym narzędziem służącym do kontrolowanej likwidacji upadających banków działających w ramach unii bankowej. Pozwala on uniknąć kosztownego ratowania banków. Od momentu utworzenia jednolitego mechanizmu w 2015 r. udało się poczynić postępy w zakresie przygotowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków, jak wynika z nowo opublikowanego sprawozdania Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Kontrolerzy Trybunału stwierdzili jednak, że konieczne jest podjęcie dalszych działań w pewnych kluczowych obszarach. Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji powinna przyjąć odpowiednie strategie regulujące działania w przedmiotowym zakresie oraz wyeliminować uchybienia dotyczące jakości, terminowości i spójności własnego planowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Inne kwestie o zasadniczym znaczeniu, dotyczące na przykład finansowania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji lub harmonizacji krajowych postępowań upadłościowych w przypadku banków, muszą z kolei zostać rozwiązane przez prawodawców.
W ramach prawnych jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji przewidziano narzędzia likwidacji banków. Do takiej likwidacji dochodzi, gdy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji – Jednolita Rada w przypadku istotnych banków i banków transgranicznych lub organy krajowe w przypadku mniej istotnych banków działających w obrębie ich jurysdykcji – podejmie decyzję, że upadający bank nie może zostać objęty zwykłym postępowaniem upadłościowym na podstawie prawa krajowego. Aby przygotować się na taką ewentualność, właściwe organy zobowiązane są do sporządzania i – co do zasady – corocznej aktualizacji planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dla wszystkich banków.
– W ostatnich latach odnotowano postępy w budowie jednolitego mechanizmu restrukturyzacji
i uporządkowanej likwidacji, konieczne są jednak dalsze działania, aby należycie zaplanować
kontrolowaną likwidację upadających banków – stwierdził Rimantas Šadžius, członek Trybunału
odpowiedzialny za to sprawozdanie. – Trybunał stwierdził, że w przyjętych strategiach nie
uwzględniono jeszcze wszystkich istotnych obszarów. Występowały w nich też pewne uchybienia.
Poprawiła się wprawdzie jakość przyjętych planów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, ale nie zawsze były one zgodne z odnośnymi wymogami. Ponadto Jednolita Rada nie rozpoznała odpowiednio ani nie wyeliminowała przeszkód dla możliwości przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji poszczególnych banków. Wyeliminowanie tych niedociągnięć pozwoliłoby zagwarantować, że podatnicy nie będą musieli po raz kolejny pokrywać kosztów ratowania banków.