Wstęp
Pandemia COVID-19 wywołała jeden z najbardziej zgubnych jak dotąd kryzysów zdrowotnych na świecie. Wywarła ona i wciąż wywiera olbrzymi wpływ zarówno na społeczeństwo i gospodarkę, jak i na poszczególne osoby. To, co zaczęło się jako kryzys zdrowotny, szybko przerodziło się w kryzys społeczno-gospodarczy, u którego źródeł znajdowały się starania, by powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa i ratować życie. Konsekwencje kryzysowej sytuacji dały się odczuć w niemal każdej sferze życia publicznego i prywatnego.
Skutki pandemii i podjęte działania
Pandemia miała rozległe i bardzo niszczące skutki, zarówno dla UE jako całości, jak i dla poszczególnych państw członkowskich. Sytuacja nie rozwijała się jednak w identyczny sposób w całej UE, istotne różnice występowały też co do tempa zdarzeń.
Pandemia COVID-19 stanowi zagrożenie dla życia unijnych obywateli. Jednym z jej skutków było większe obciążenie publicznych systemów ochrony zdrowia w państwach członkowskich. Doprowadziła ona również do nagłego załamania
wzrostu gospodarczego.
W większości obszarów, w których mocno dały się odczuć skutki pandemii, UE ma jedynie ograniczone uprawnienia do podejmowania działań. Jest to spowodowane po części tym, że zdrowie publiczne należy do kompetencji krajowych, a po części tym, że na początkowym etapie wśród państw członkowskich brakowało gotowości, czy też zgody, do podjęcia wspólnych działań. Brak skoordynowanego podejścia sprawił, że rządy często działały niezależnie od siebie, gdy wdrażały środki zapobiegawcze i powstrzymujące rozprzestrzenianie się pandemii, zamawiały sprzęt lub ustanawiały plany odbudowy gospodarki i programy utrzymania miejsc pracy w celu złagodzenia społeczno-gospodarczych konsekwencji kryzysu.
Tym niemniej wydaje się, że po niełatwych początkach UE i państwa członkowskie usprawniły współpracę, by wspólnie dążyć do zniwelowania społeczno-gospodarczych skutków pandemii. Ustanowiony przez nie
instrument na rzecz odbudowy Next Generation EU, który ma na celu uporanie się z wyzwaniami związanymi z pandemią, stanowi nie tylko wyraz ich wielkiej solidarności, ale również bezprecedensowy krok w historii działań UE. Jednocześnie nie ma już wątpliwości, że pandemia COVID-19 będzie miała długotrwałe skutki, jeśli chodzi o sposób życia i pracy w przyszłości, a także będzie się wiązać z potrzebą szerszej i lepszej współpracy, ponieważ wirusy nie zważają na państwowe granice.
Reakcja najwyższych organów kontroli w UE
Kryzys wywarł znaczny wpływ na wiele obszarów, w tym na pracę najwyższych organów kontroli (NOK) na całym świecie. NOK należące do Komitetu Kontaktowego nie są pod tym względem wyjątkiem. Szybko zareagowały one na szerzący się kryzys i postanowiły przeznaczyć znaczne zasoby – zarówno natychmiastowo, jak i w najbliższych latach – na ocenę i kontrolę działań podejmowanych w odpowiedzi na pandemię COVID-19. W
2020 i 2021 r. opublikowały one ponad 150 sprawozdań, a ponad 200 innych działań kontrolnych wciąż trwa lub jest planowanych. Mają się one zakończyć w 2022 lub 2023 r.
W lipcu 2021 r. Komitet Kontaktowy opublikował kompendium kontroli pt.
„Działania podjęte w odpowiedzi na pandemię COVID-19”. Opisano w nim skutki pandemii i przedstawiono przegląd różnych działań podjętych w reakcji na nią. W dokumencie podsumowano 17 sprawozdań opublikowanych w 2020 r. przez NOK z Belgii, Cypru, Niemiec, Łotwy, Litwy, Niderlandów, Portugalii, Rumunii, Słowacji i Szwecji, a także przez Europejski Trybunał Obrachunkowy.
Dalsze informacje
Na podanych niżej stronach można znaleźć bardziej szczegółowe i regularnie aktualizowane informacje:
