Współpraca między najwyższymi organami kontroli (NOK) państw członkowskich Unii Europejskiej a Europejskim Trybunałem Obrachunkowym odbywa się głównie w ramach struktury Komitetu Kontaktowego. Struktura ta obejmuje sam Komitet Kontaktowy, w którego skład wchodzą prezesi NOK państw UE oraz ETO, łączników, tworzących aktywną sieć kontaktów zawodowych obejmującą całą Europę, a także grupy robocze, sieci współpracy i grupy zadaniowe zajmujące się konkretnymi zagadnieniami dotyczącymi kontroli.
Wprowadzenie
Pierwsze spotkanie prezesów NOK państw UE (wówczas EWG) odbyło się w 1960 r. Od tego czasu prezesi NOK współpracują w ramach Komitetu Kontaktowego działającego jako forum, na którym omawia się sprawy będące przedmiotem wspólnego zainteresowania. Po wprowadzeniu zasobów własnych do budżetu UE pod koniec lat 60., a następnie po rozszerzeniu kompetencji Parlamentu Europejskiego w kwestiach budżetowych, potrzeba utworzenia niezależnego zewnętrznego organu kontroli dla Unii Europejskiej stała się coraz bardziej oczywista. Komitet Kontaktowy wydatnie przyczynił się do powołania ETO oraz do kodyfikacji jego uprawnień w traktacie brukselskim w 1975 r., co doprowadziło do utworzenia ETO w 1977 r. W 1978 r. Komitet Kontaktowy zaprosił do swego grona ETO, który tym samym stał się jego dziesiątym członkiem.
Wraz z rozwojem integracji europejskiej od momentu podpisania traktatu rzymskiego zmieniała się także rola Komitetu Kontaktowego. Z biegiem lat współpraca między NOK państw członkowskich UE a ETO stawała się coraz bardziej zorganizowana i zinstytucjonalizowana. Znalazło to również odzwierciedlenie w kolejnych traktatach europejskich, w których współpracę tę ujmowano w sposób coraz bardziej sprecyzowany.
Traktat WE w swojej pierwotnej wersji stanowi, że ETO prowadzi kontrole w „powiązaniu” z najwyższymi organami kontroli państw członkowskich[1], a w traktacie amsterdamskim dodaje się, że „Trybunał Obrachunkowy oraz krajowe organy kontroli współpracują na zasadzie wzajemnego zaufania, zachowując swoją niezależność”. Następnie, w traktacie z Nicei, w deklaracji nr 18 załączonej do jego aktu końcowego, zachęca się ETO do utworzenia komitetu ds. kontaktów z NOK państw członkowskich (w rzeczywistości komitet już istniał)[2].
Współpraca między NOK państw członkowskich UE a ETO nie jest jednak wyłącznie obowiązkiem prawnym, lecz wynika raczej z praktycznej konieczności podyktowanej faktem, że organy wspólnotowe i krajowe są ze sobą coraz ściślej powiązane. W związku z szeroko zakrojoną decentralizacją zarządzania budżetem UE, które przechodzi w gestię władz krajowych w państwach członkowskich i państwach beneficjentach, środek ciężkości kontroli środków UE przesunął się w stronę tych krajów. W konsekwencji Traktat dał podstawę prawną dla współpracy między ETO a krajowymi najwyższymi organami kontroli lub innymi właściwymi organami krajowymi zajmującymi się kontrolą. W praktyce krajowe najwyższe organy kontroli zapewniają kontrolerom Trybunału praktyczne i logistyczne wsparcie na miejscu, jak również szczegółową wiedzę na temat kontrolowanego obszaru.
Współpraca z NOK krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących
Komitet Kontaktowy promuje i ułatwia współpracę pomiędzy NOK krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących a NOK państw członkowskich UE za pomocą szeregu inicjatyw, z których większość ma miejsce w ramach sieci współpracy pomiędzy NOK krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących a ETO. Oprócz uczestnictwa prezesów tych NOK w spotkaniach Komitetu Kontaktowego w charakterze obserwatorów, wspólna grupa robocza ds. działań kontrolnych, będąca następczynią dawnej grupy roboczej ds. krajów kandydujących, wspiera praktyczną współpracę na niewielką skalę.
Współpraca z organizacjami międzynarodowymi
W spotkaniach Komitetu Kontaktowego uczestniczą przedstawiciele EUROSAI – europejskiej organizacji zrzeszającej najwyższe organy kontroli – oraz INTOSAI – organizacji o zasięgu światowym, którzy dzielą się informacjami o prowadzonych pracach i planach na przyszłość. Wśród innych przykładów współpracy z EUROSAI wymienić można wspólne działania szkoleniowe oraz uczestnictwo członków EUROSAI w działaniach wielostronnych zainicjowanych w ramach Komitetu Kontaktowego. Ponadto poszczególne NOK wchodzące w skład Komitetu Kontaktowego uczestniczą także w działaniach organizowanych przez EUROSAI oraz INTOSAI.
[1] Artykuł 188c ust. 3 Traktatu WE stanowi, że „kontrolę w Państwach Członkowskich przeprowadza się w powiązaniu z krajowymi instytucjami kontrolnymi lub, jeśli nie mają one niezbędnych uprawnień, z właściwymi służbami krajowymi”. W traktacie amsterdamskim zapis ten umieszczono w artykule 248 ust. 3.
[2] Deklaracja 18 stanowi, że „Konferencja wzywa Europejski Trybunał Obrachunkowy i krajowe instytucje kontroli do poprawy ram i warunków ich współpracy przy jednoczesnym zachowaniu własnej autonomii. W tym celu prezes Trybunału może powołać komitet zajmujący się kontaktami z prezesami krajowych organów kontroli”.