Stosunki między Europejskim Trybunałem Obrachunkowym a Parlamentem Europejskim i Radą

Europejski Trybunał Obrachunkowy pomaga Parlamentowi Europejskiemu i Radzie – tj. organom budżetowym i udzielającym absolutorium – w wypełnianiu obowiązków obejmujących sprawowanie kontroli nad wykonaniem budżetu UE.

Podstawa prawna stosunków między Trybunałem a Parlamentem Europejskim i Radą UE (dalej nazywaną Radą) została określona w art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zgodnie z postanowieniami Traktatu Trybunał "pomaga […] Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w wykonywaniu ich funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu [UE]."

Jako niezależny zewnętrzny kontroler UE Trybunał bada rachunki dochodów i wydatków Unii oraz przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie poświadczenie wiarygodności dotyczące wiarygodności rozliczeń oraz legalności i prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw. Przekazuje także tym instytucjom swoje uwagi dotyczące konkretnych zagadnień w formie sprawozdań specjalnych, przeglądów i opinii.

Przedstawiając Parlamentowi i Radzie sformułowane przez siebie eksperckie ustalenia i zalecenia, Trybunał pomaga organom władzy budżetowej UE w ustaleniu, czy unijne środki są właściwie gromadzone i wydawane, a także wspiera te instytucje w monitorowaniu, czy budżet unijny jest optymalnie wykorzystywany.

Stosunki międzyinstytucjonalne

Przez cały rok budżetowy Trybunał pozostaje w stałym kontakcie z Parlamentem i Radą, a jednocześnie zachowuje bezstronność właściwą niezależnemu zewnętrznemu kontrolerowi UE.

Pierwszorzędne znaczenie dla Trybunału ma komunikowanie ustaleń i zaleceń pokontrolnych Parlamentowi i Radzie w sposób przejrzysty i terminowy. Dzięki dialogowi międzyinstytucjonalnemu prace Trybunału mogą wywrzeć pozytywny wpływ na zarządzanie finansami w UE. Dialog ten pozwala także kontrolerom wesprzeć prawodawców unijnych w podejmowaniu decyzji i prowadzeniu prac legislacyjnych w oparciu o dowody.

Zespół ds. stosunków międzyinstytucjonalnych działający w Dyrekcji Służb Prezesa utrzymuje i koordynuje stosunki Trybunału z Parlamentem Europejskim i Radą. Formalnie za stosunki zewnętrzne Trybunału, zwłaszcza kontakty z innymi instytucjami unijnymi, odpowiada prezes Trybunału. Prezes może delegować te zadania członkowi Trybunału ds. stosunków międzyinstytucjonalnych, którego funkcja polega na utrwalaniu i zacieśnianiu stosunków między Trybunałem a innymi instytucjami i organami UE.

Współpraca z Parlamentem Europejskim

Prace Trybunału są użyteczne dla wszystkich komisji Parlamentu Europejskiego, a także wielu innych struktur parlamentarnych, np. delegacji międzyparlamentarnych i grup politycznych. Każdego roku Trybunał przedstawia wyniki swoich prac na forum rozmaitych komisji Parlamentu Europejskiego i innych struktur parlamentarnych.

Najważniejszym partnerem Trybunału w Parlamencie Europejskim jest Komisja Kontroli Budżetowej (CONT). Komisja ta odpowiada za stosunki między Parlamentem a Trybunałem, formułowanie opinii Parlamentu na temat mianowania członków Trybunału i analizowanie sprawozdań Trybunału.

Komisja CONT jest również odpowiedzialna za kontrolę wykonania budżetu Unii, a także kontrolę Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz instytucji i organów finansowanych ze środków unijnych. W związku z wymienionymi zadaniami komisja ta pełni kluczową funkcję w corocznej procedurze udzielania absolutorium. Jako że prace kontrolne Trybunału stanowią podstawę procesu udzielania absolutorium, CONT i Trybunał ściśle ze sobą współpracują przez cały rok budżetowy. Komisji CONT powierzono także monitorowanie realizacji unijnej polityki pod kątem gospodarnego wykorzystania środków unijnych. Większość sprawozdań specjalnych i przeglądów Trybunału jest w związku z tym prezentowana na forum CONT, natomiast wyniki kontroli wykonania zadań coraz częściej są omawiane także na posiedzeniach wielu innych parlamentarnych komisji sektorowych.

Współpraca z Radą

Prace Trybunału są istotne dla wielu organów przygotowawczych Rady. Wszystkie sprawozdania specjalne Trybunału są prezentowane organom przygotowawczym Rady właściwym do spraw danego obszaru tematycznego.

Głównym partnerem Trybunału w Radzie jest Komitet Budżetowy, zajmujący się coroczną unijną procedurą budżetową, w tym procedurą udzielania absolutorium. Komitet Budżetowy odpowiada ponadto za wszystkie prace legislacyjne dotyczące przepisów finansowych UE, m.in. rozporządzenia finansowego.

Art. 286 TFUE stanowi, że Rada – w następstwie nominacji przez dane państwo członkowskie i po konsultacji z Parlamentem Europejskim – mianuje członków Trybunału.

Współpraca z rządami i parlamentami państw członkowskich

Ustalenia i zalecenia sformułowane przez Trybunał w wyniku kontroli mogą być pomocne dla państw członkowskich w podejmowaniu decyzji dotyczących tych kwestii, które są związane z należytym zarządzaniem finansami Unii i realizacją polityki unijnej.

Członkowie Trybunału utrzymują kontakty z rządami i parlamentami w krajach, które reprezentują. Na szczeblu krajowym Trybunał ma kontakt przede wszystkim z ministerstwami i komisjami parlamentarnymi do spraw unijnych, finansów i rachunków publicznych.

Zespół ds. stosunków międzyinstytucjonalnych Trybunału współpracuje z przedstawicielami parlamentów narodowych w Parlamencie Europejskim.

Procedura udzielania absolutorium

Co roku Parlament Europejski i Rada podejmują decyzję, czy zatwierdzić wykonanie budżetu UE, tj. czy udzielić Komisji Europejskiej absolutorium za dany rok. Procedura ta określana jest mianem corocznej procedury udzielania absolutorium.

Trybunał wspiera Parlament i Radę w ich pracach w roli organów władzy budżetowej UE i w tym celu przekazuje obu tym instytucjom sprawozdanie roczne, które obejmuje poświadczenie wiarygodności na temat wiarygodności unijnych rozliczeń oraz legalności i prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw.

Oficjalny moment rozpoczęcia procedury udzielania absolutorium przypada na jesień, gdy w dniu publikacji sprawozdania rocznego prezes Trybunału przedstawia je na posiedzeniu komisji CONT w Parlamencie Europejskim. Następnie prezes Trybunału przedstawia sprawozdanie roczne wszystkim posłom do Parlamentu Europejskiego na posiedzeniu plenarnym.

W Radzie z kolei procedura udzielania absolutorium rozpoczyna się od przedstawienia sprawozdania rocznego przez prezesa Trybunału na posiedzeniu Rady do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN).

Komisja CONT organizuje publiczne wysłuchania, na których omawiane są poszczególne główne obszary polityki unijnej. Wysłuchania dotyczą wszystkich instytucji i organów unijnych. Uczestniczą w nich członkowie sprawozdawcy Trybunału, którzy prezentują różne rozdziały sprawozdania rocznego Trybunału, a także powiązane sprawozdania specjalne i przeglądy.

Podczas gdy w Parlamencie odbywają się posiedzenia dotyczące udzielenia absolutorium, zespoły kontrolne Trybunału przedstawiają rozdziały sprawozdania rocznego, za które są odpowiedzialne, członkom Komitetu Budżetowego Rady. W oparciu o sprawozdanie roczne Trybunału Komitet Budżetowy sporządza następnie wstępne zalecenia dotyczące udzielenia absolutorium, które przedkłada komisji CONT w Parlamencie Europejskim.

Z kolei komisja CONT – na podstawie publicznych wysłuchań zorganizowanych na jej posiedzeniach – opracowuje sprawozdania w sprawie absolutorium, które obejmują wszystkie główne obszary polityki i instytucje. Sprawozdania te są następnie rozpatrywane w czasie obrad na temat udzielenia absolutorium na posiedzeniu plenarnym, na którym również Rada przedstawia swoje zalecenia dotyczące udzielenia absolutorium. Do udziału w publicznej debacie na temat udzielenia absolutorium Parlament zaprasza prezesa Trybunału, a także komisarza do spraw budżetu UE.

Na posiedzeniu plenarnym odbywa się głosowanie, w którym wszyscy posłowie do Parlamentu Europejskiego decydują, czy Komisji oraz poszczególnym instytucjom i organom UE należy udzielić absolutorium z wykonania przydzielonego im budżetu UE.

Po głosowaniu przewodniczący Parlamentu podpisuje rezolucje w sprawie udzielenia absolutorium. Udzielenie przez Parlament absolutorium danej instytucji prowadzi do oficjalnego zamknięcia jej ksiąg rachunkowych za dany rok. W przypadku odmowy udzielenia absolutorium danej instytucji lub organowi UE decyzja zostaje przełożona na jesień kolejnego roku.

Zanim procedura udzielania absolutorium dobiegnie końca, zaczyna się już procedura udzielania absolutorium za kolejny rok. Trybunał wspiera unijne organy budżetowe i udzielające absolutorium – tj. Parlament Europejski i Radę – w sprawowaniu funkcji kontrolnych w zakresie wykonania budżetu UE. Tym samym odgrywa on zasadniczą rolę, stojąc na straży należytego zarządzania finansami i rozliczalności Unii.

Tak jak wszystkie inne instytucje i organy unijne finansowane z budżetu UE, również i Trybunał podlega procedurze udzielania absolutorium. Każdego roku Parlament Europejski i Rada badają sprawozdanie roczne Trybunału i jego działalność w danym roku budżetowym, a także sprawozdanie niezależnego kontrolera, i postępują zgodnie ze standardową procedurą udzielania absolutorium. Komisja CONT zaprasza sekretarza generalnego Trybunału do udziału w publicznym wysłuchaniu w sprawie udzielenia absolutorium, na którym uczestniczy on w dyskusji oraz odpowiada na pytania członków komisji.

Więcej informacji